توضیحات کمالوندی را بخوانید:

اگر ادعای آمریکایی‌ها درست باشد، آیا با گام اول ایران در كاهش تعهدات هسته‌ای در تضاد نیست؟

نكته‌ای كه آقای رئیس‌جمهور در 18 اردیبهشت درباره گام اول كاهش تعهدات هسته‌ای گفتند به معنی كنار گذاشتن تعهد ایران به محدودیت 130 تنی در ذخایر آب سنگین بود.
در برجام پس از قید شدن محدودیت 130 تن برای آب سنگین در یكی از بخش‌ها آمده است: «همه آب سنگین اضافی برای صادرات در بازارهای بین‌المللی عرضه خواهد شد.» مفهوم این بخش از دید سایر كشورهای عضو برجام این بود كه ایران نباید از سقف 130 تن در ذخایر آب سنگین تجاوز كند.

آمریكایی‌ها پس از ترامپ اعلام كردند كه سایر كشورها نباید از ایران،‌‌ آب سنگین بخرند و تصورشان این بود كه وقتی این اتفاق بیفتد ایران رفته رفته مجبور می‌شود كارخانه آب سنگین را تعطیل كند.منتها كاری كه ما در گام اول كاهش تعهدات هسته‌ای انجام دادیم این بود كه دیگر به این تعهد در برجام پایبند نبوده و سقفی را برای ذخایر آب سنگین خود قائل نیستیم و در صورت افزایش ذخایر آب سنگین به رقمی بالاتر از 130 تن، خود را ملزم به ارائه مازاد آن در بازارهای بین‌المللی نمی‌دانیم و اكنون هم این اتفاق افتاده و ذخایر ما بالای 130 تن است.
بنابراین معنی این‌كه ما خود را متعهد به سقف 130 تن نمی‌دانیم این نیست كه اگر كسی از ما بخرد نمی‌فروشیم. بلكه حتی برای این‌كه نشان دهیم مواضع آمریكایی‌ها اعتباری ندارد و به نحوی در دهان آمریكا هم زده باشیم فروش آب سنگین را در دستور كار داریم و الان هم در حال فروش آب سنگین هستیم.

بار دیگر بر این نكته تاكید می‌كند كه بحث اصلی در برجام، فروش یا عدم فروش نیست بلكه تعهد به یك سقف تعیین شده و ضرورت ارائه مازاد بر 130 تن است و این تكلیفی بوده كه برای ایران تعیین شده است و ما دیگر آن را رعایت نمی‌كنیم.
 

در اینجا ممكن است برخی به صحبت‌های رئیس‌جمهور در 18 اردیبهشت استناد كنند كه اعلام كرد ایران فروش آب سنگین را متوقف می‌كند. در این باره توضیح می‌دهید؟

همان‌طور كه اشاره كردم تعهد ایران در برجام، فروش مازاد آب سنگین (فراتر از 130 تن) بود كه كنار گذاشتن این تعهد، بخشی از اولین گام ایران بود و در مكاتبات رسمی هم كه از سوی ایران در همان مقطع با طرف مقابل صورت گرفت همین موارد اعلام شد؛ اما رئیس‌جمهور در بیان شفاهی مساله برای این‌كه موضوع پیچیده نشود و برای مردم قابل لمس‌ باشد، به آن شكل مطرح كردند.
اینكه ما اعلام می‌كنیم دیگر مازاد ذخایر آب سنگین را نمی‌فروشیم به این معنی نیست كه خودمان هم خودمان را تحریم ‌كنیم، بلكه به این معنی است كه ما دیگر این تعهد را قبول نداریم و اگر از 130 تن فراتر رفتیم ضرورتی به فروش مازاد ذخایر نمی‌بینیم كما این‌كه الان هم بالای 130 تن هستیم. اما اگر دلمان خواست مقادیری از ذخایر خود را بفروشیم این كار را می‌كنیم و الان هم در حال انجام این كار هستیم.

نكته دیگری كه ممكن است مطرح شود این‌كه یكی از فلسفه‌های گام‌هایی كه بر می‌داریم وجه تهدیدآمیز بودن آنهاست تا به نوعی طرف مقابل وادار به انجام تعهداتش شود. اما اگر ما آب سنگین را به فروش برسانیم، عملا آن وجه تهدیدآمیز ماجرا از بین رفته است.

همان‌طور كه اشاره كردم در برجام صحبت از تعهدات است و تعهد ما در آب سنگین این بوده كه مازاد نیاز خود را در معرض فروش بین‌المللی قرار دهیم. مفهوم این مساله این است كه بقیه هم باید از ایران آب سنگین بخرند، اما آمریكایی‌ها بخش دوم ماجرا را ممنوع كرده‌اند و می‌گویند كسی نباید از ایران آب سنگین بخرد.

ما می‌گوییم دیگر به این تعهد پایبند نیستیم و هر وقت خواستیم می‌فروشیم و هر وقت نخواستیم نمی‌فروشیم. یعنی ما آن تعهد را قبول نداریم ولی در عین حال در همین شرایطی كه آمریكا می‌گوید كسی از ایران آب سنگین نخرد ما در حال فروش آن هستیم و همین دو سه روز قبل یك محموله فروختیم.
ما بیشتر از 130 تن آب سنگین نیاز نداریم و نگه‌داشتن آن در كشور، فایده‌ای برای ما ندارد ولی وقتی محصول را می‌فروشیم این باعث گردش بیشتر كارخانه می‌شود. برای همین است كه آمریكایی‌ها می‌گویند كسی نباید از ایران بخرد ولی ما با فروش محصولات خود به آمریكایی‌ها ثابت می‌كنیم كه آنها نمی‌توانند قواعد بین‌المللی را تعیین ‌كنند.

 اما آیا صرفا تعهد نداشتن ما به یك بخش از برجام، باعث عقب‌نشینی طرف مقابل از خلف وعده‌هایش می‌شود؟

آنچه آمریكایی‌‌ها می‌خواهند این است كه كارخانه آب سنگین تعطیل شود و ذخایر آب سنگینی هم كه در ایران است به شكلی تمام شود. الان هم وقتی می‌گویند كشورهای دیگر از ایران نخرند تلقی آنها این است كه با عملی شدن این اتفاق، دیگر تولید آب سنگین از نظر اقتصادی برای ایران به صرفه نیست و تولید آن را متوقف می‌كند.

كارخانه آب سنگین مانند این است كه مثلا ما یك پمپ بنزین و پنج ماشین داریم. حالا اگر بگوییم هیچ ماشینی اجازه سوخت‌گیری از این پمپ بنزین را ندارد، این جایگاه سوخت دیگر صرفه اقتصادی ندارد. آمریكا با هدف تعطیل كردن این پمپ بنزین می‌گوید هر كسی بخواهد از آنجا استفاده كند تحریم می‌شود و این اصل ماجراست.
 

پس فروش آب سنگین به هیچ وجه در تضاد با گام اول نیست و آن را سست نمی‌كند؟

خیر. گام اول هسته‌ای ما زمانی سست می‌شود كه آب سنگینی در كشور نداشته باشیم. ما الان حدود دو برابر نیاز كشور،‌ آب سنگین داریم و در حال تولید و افزایش ذخایر آب سنگین هستیم و به‌موقع اگر مشتری وجود داشت اقدام به فروش می‌كنیم.